چرا پیشنهاد رئیس جمهور درباره احیاء زنگ انشاء در مدارس جدی گرفته نشد؟

به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام والمسلمین، حسن روحانی رئیس جمهور در سخنرانی خود در مراسم آغاز سال تحصیلی، خواهان ایجاد زنگ کتاب، زنگ گفتگو و زنگ انشاء در مدارس کشور شده بود. وی گفته بود: من از آموزش و پرورش و فرهنگیان درخواست دارم که زنگ کتاب را ایجاد کنند و ساعتی را در طول هفته و یا ماه به کتابخوانی دانش‌آموزان و توضیح خلاصه آنچه که دانش آموز خوانده، اختصاص دهند. جامعه ما از کتاب و کتابخوانی فاصله گرفته است. خواندن کتاب باید از کلاس اول شروع شود، در کشورهای پیشرفته، دانش‌آموزان ابتدایی هر هفته چند کتاب می‌خوانند و خلاصه اش را برای همکلاسی‌ها بیان می‌کنند.

درخواست دیگر روحانی از فرهنگیان، تبدیل شدن فرهنگ شفاهی به فرهنگ کتبی بود. او در این زمینه هم تاکید کرده بود: در این مدت مردم بارها حرف‌های خود را به صورت شفاهی می‌زنند، اما نمی‌توانند حق و حقوق خودشان را به صورت کتبی بیان کنند. بنابراین درخواست من از فرهنگیان و آموزش و پرورش آن است که زنگ انشاء را البته نه به معنای سنتی‌اش احیا کنند و به دانش‌آموز اجازه دهند در انشاء خود از رئیس جمهور انتقاد کند و به او پیشنهاد دهد. نواقص و کاستی‌های رئیس جمهور را در کار اداره کشور بنویسند و آموزش و پرورش انشاء‌ها را برای ریاست جمهوری ارسال کند تا پیوند رئیس جمهور با دانش آموز بیشتر و بیشتر شود.

رئیس جمهور همچنین پیشنهاد ایجاد زنگ گفتگو را داده و گفته بود: زنگ گفتگو به ویژه باید در مقطع متوسطه ایجاد شود؛ چرا که دانش آموزان باید از مدرسه گفتگو کردن با یکدیگر، نقد مودبانه و انتقاد از یکدیگر را یاد بگیرند . درخواست من آن است که با ایجاد زنگ گفتگو ،کرسی‌های آزاداندیشی که مورد توجه مقام معظم رهبری است نیز محقق شود. بنابراین به وزارت آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد پیشنهاد دارم که این زنگ را در ساعتی از هفته یا ماه در مدارس بگنجانند و سپس این زنگ به عنوان ماده درسی که دانش آموز به ازایش نمره می‌گیرد، تبدیل شود. قطعا با این اقدام دانش آموزان با بحث و مباحثه و تضارب آراء آشنا و آشناتر می‌شوند.

در همین رابطه حسن ذوالفقاری، مدیر گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن تاکید بر لزوم توجه دستگاه‌های اجرایی به پیشنهادهای رئیس جمهور به خصوص در مورد احیاء زنگ انشا گفت: در حال حاضر در نظام آموزشی ما، 2 ساعت زنگ زبان فارسی و 2 ساعت هم ادبیات فارسی داریم که در کلاس زبان فارسی، مباحثی مانند دستور زبان فارسی، املا و انشاء هست، اما چون زمان آن کم و حجم درس‌ها هم زیاد است، معمولاً معلم‌ها فرصت نمی‌کنند به بچه‌ها انشا بگویند.

وی سپس به نتایج یک پژوهش که در فرهنگستان زبان و ادب فارسی از 100 نفر از معلمان استان تهران انجام شده است، اشاره کرد و گفت: غالب این معلمان اذعان داشتند که به سختی فرصت می‌کنند دو ماه یک بار و حتی بیشتر از دانش آموزانشان، انشاء بگیرند و وقتی از دانش آموزان هم پرسیدیم، آنها هم می‌گفتند که شاید سالی دو بار در کلاس انشاء بخوانند.

ذوالفقاری ادامه داد: با توجه به اینکه ساعت‌های درس ادبیات در دبیرستان، نسبت به قبل از انقلاب 2 ساعت کمتر شده است، این باعث شده ساعت انشاء هم در مدارس کم شود و نتیجتاً اهدافی که زنگ انشاء پیگیری می‌کرد، کمرنگ شده است. یکی از هدف‌های انشانویسی در کلاس‌ها، تقویت خلاقیت است؛ اینکه دانش‌آموز به تفکر منطقی دست پیدا کند و فکر و تخیلش را روی کاغذ بیاورد و با نثری روان بنویسد. در واقع خلاقیت، تفکر منطقی و درست‌نویسی سه هدف اصلی زنگ انشاء است که در بزرگسالی برای یک فرد بسیار مهم هستند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه زنگ انشا باید یک ساعت مستقل با نمره مستقل باشد و زیر پوشش درس دیگری نباشد، گفت: متاسفانه در گذشته گاه معلم‌هایی که خودشان چندان ذوق ادبی و تخیلی نداشتند، ساعت انشا را برای خود می‌گرفتند و این مسئله باعث می‌شد بچه‌ها چندان علاقه‌ای به این درس نشان ندهند و اساساً انشانویسی آموزش داده نمی‌شد و لاجرم زنگ انشا حالت کلیشه‌ای به خودش گرفته بود.

مدیر گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی اضافه کرد: با همه این عیوب، اگر زنگ انشاء احیا شود، این اتفاق می‌تواند نتایج بسیار خوبی را به همراه داشته باشد، کما اینکه نبود آن باعث شده ما شاهد این باشیم که در نگارش نسل امروز، غلط‌نویسی‌های زیادی وجود داشته باشد؛ هرچند بخشی از معضل درست ننوشتن بچه‌ها به مطالعه کم آنها برمی‌گردد، چون لزوماً درس انشا با درس کتابخوانی و همچنین مسئله نقد و گفتگو ارتباط پیدا می‌کند که در صحبت‌های رئیس جمهور هم به آنها اشاره شد.

وی گفت: درس انشا باید در تمام مقاطع تحصیلی و حتی دانشگاه وجود داشته باشد و معتقدم در دانشگاه هم باید به بحث نوشته‌های آزاد، اهمیت داده شود. حتی در قالب یک واحد درسی. من فکر می‌کنم که این ساعت را باید خیلی جدی گرفت؛ چنانکه ما در خاطرات و نوشته‌ها و شرح حال نویسندگان بزرگمان که مطالعه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که اساس کار بیشتر آنها، زنگ انشا و انشا‌هایشان بوده است. این تاثیر ممکن است در آن سن چندان محسوس نباشد، اما در آینده و زمانی که فرد به دوره بزرگسالی گام می‌گذارد، تاثیرش بسیار محسوس و چشمگیر است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در پایان بار دیگر تاکید کرد: این درس در آموزش و پرورش ما باید احیا شود؛ حتی اگر شده، جای درس دیگری را خالی کنیم و آن را به درس انشا اختصاص دهیم.